Rok 2013 Rokiem Witolda Lutosławskiego

fot. Juliusz Multarzyński (c) IMIT

WITOLD LUTOSŁAWSKI

jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskich wszech czasów, urodzony 25 stycznia 1913 w Warszawie, zmarł 7 lutego 1994 w Warszawie. Studiował w Konserwatorium Warszawskim (1932-1937) kompozycję u Witolda Maliszewskiego oraz grę na fortepianie u Jerzego Lefelda. Pierwszym sukcesem było prawykonanie Wariacji symfonicznych pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga (1939). Jego karierę zahamowały lata wojny – grał wtedy wraz z Andrzejem Panufnikiem w warszawskich kawiarniach, dokonując opracowań ok. 200 utworów na 2 fortepiany. Z tego czasu pochodzą słynne Wariacje na temat Paganiniego.

Twórczość Lutosławskiego przechodziła liczne przeobrażenia stylistyczne, od neoklasycyzmu i inspiracji folklorem w początkowym okresie do bardzo indywidualnego języka w dojrzałych latach. Pierwszym z długiego szeregu arcydzieł stał się Koncert na orkiestrę (1954) –najczęściej na świecie wykonywany utwór Lutosławskiego. Rosnącą międzynarodową sławę Lutosławskiego umocniły takie dzieła, jak Muzyka żałobna (1958), Gry weneckie (1961), wprowadzające aleatoryzm kontrolowany, Trois poèmes d’Henri Michaux (1963), od których rozpoczął działalność jako dyrygent własnych utworów, Kwartet smyczkowy (1964), Livre pour orchestre (1968), Preludia i fuga (1972). Napisał wiele dzieł z myślą o wielkich wykonawcach – m.in. Koncert wiolonczelowy dla Mścisława Rostropowicza, Łańcuch II dla Anne-Sophie Mutter, Koncert fortepianowy dla Krystiana Zimermana, utwory wokalne dla Petera Pearsa i Dietricha Fischera-Dieskaua. Do arcydzieł z ostatniego okresu należą III i IV Symfonia oraz Chantefleurs et chantefables.

Już od lat 50. Lutosławski cieszył się rosnącą międzynarodową sławą, był zapraszany do udziału w prestiżowych festiwalach i do jury konkursów kompozytorskich, prowadził wykłady i kompozytorskie kursy. Otrzymywał zamówienia od czołowych orkiestr i instytucji. Za swoje dokonania został uhonorowany licznymi nagrodami (m.in. im. Jurzykowskiego, Siemensa, Herdera, Królowej Zofii, Polar Music Prize, Kyoto Prize), doktoratami honoris causa kilkunastu prestiżowych uczelni w Polsce, Europie i Ameryce (w tym uniwersytetów Warszawskiego, Jagiellońskiego, w Cambridge, Strasbourgu, Chicago, Montrealu, uczelni muzycznych w Cleveland i Bostonie). Był członkiem honorowym wielu akademii artystycznych i naukowych oraz stowarzyszeń muzycznych. Wyczulony na potrzeby innych, przez wiele lat prowadził dyskretną działalność charytatywną, m.in. fundując stypendia dla młodych kompozytorów i wykonawców. Czując się obywatelem, któremu bliskie są sprawy społeczeństwa, w latach 80. aktywnie angażował się w różne formy działań „Solidarności”.

Dzieła Lutosławskiego wywarły ogromny wpływ na rozwój muzyki naszych czasów. Konsekwencja w odkrywaniu nowych obszarów muzyki w połączeniu z twórczym sięganiem do tradycji, mistrzowska technika kompozytorska i oryginalność języka muzycznego zapewniły mu rangę jednego z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku.

kt

źródło: Instytut Muzyki i Tańca